غافل از «شما»
***
در آغاز فصل جدید لیگ برتر فوتبال اتفاقی افتاد که مهم بود اما کمتر مورد توجه قرار گرفت. در اوایل فصل بود که شبکه تلویزیونی جدیدالتاسیس «شما» اعلام کرد که مسابقات فوتبال تیم‌های شهرستانی را زنده پخش می‌کند. از هفته چهارم هم این اتفاق افتاد و اتفاقاً با وجود تبلیغات و اطلاع‌رسانی ناکافی استقبال بسیار خوبی هم از آن شده است. اهمیت‌اش هم در این است که بازی‌های تیم‌های شهرستانی برای اولین بار دارد منظم به صورت سراسری پخش می‌شود. پس از اجرای سیستم پخش دیجیتالی و گسترش این سیستم در کشور، مدیران صدا وسیما در طرحی به فکر افزایش تعداد شبکههای سراسری افتادند و پس از افتتاح شبکه «مستند»، پخش رسمی شبکه «شما» از مرداد ماه امسال رسماً آغاز شد و از شهریور نیز 24 ساعته شد. «شما»، در کنار «مستند»، «نمایش» و «بازار» شبکه‌هایی‌اند که تنها به صورت دیجیتال پخش می‌شوند و با گیرنده‌های DVB به راحتی قابل دریافت هستند.
شبکه «شما» با اتکا به تولیدات برنامه‌ای سیمای مراکز استان‌ها از طریق تأمین و تولید برنامه فعالیت می‌کند، و طبق توافقات صورت‌گرفته این شبکه از هفته چهارم لیگ، هر هفته مسابقات تیم‌های شهرستانی را که پیش از این تنها در شبکههای استانی و گهگداری هم بسته به حساسیت بازی از شبکه سه پخش می‌شد، از طریق شبکه دیجیتالی به صورت سراسری پخش می‌کند. یعنی علاقمندان تهرانی هم حالا می‌توانند از این پس به جز بازی‌های پرسپولیس و استقلال، مثلاً بازی ذوب آهن و داماش گیلان یا ملوان انزلی با صنعت نفت آبادان را هم هفته به هفته ببینند. خبر‌گزاری‌ها و روزنامه‌ها هم که اغلب دفاترشان در تهران است، از پخش سراسری این مسابقات قطعاً بهره‌مند می‌شوند.
اما نکته‌ای که در این میان مدیران فوتبال از آن غافل مانده‌اند، تاثیری است که این شبکه می‌تواند روی درآمدزایی خود باشگاه‌های شهرستانی داشته باشد. باشگاه‌های شهرستانی سال‌هاست به خاطر آنکه بازی‌هایشان پخش سراسری نمی‌شود، نمی‌توانند از محل اسپانسرشیپ درآمد قابل توجهی کسب کنند، چون برای هر اسپانسری در وهله اول پخش زنده تلویزیونی اهمیت دارد. همه جای دنیا این گونه است. چنانچه در اروپا نیز در هر کشوری هر چقدر میزان پخش سراسری از شبکههای آزاد عمومی بیشتر باشد، ارزش اسپانسرینگ تیم‌ها هم بالاتر است و باشگاه‌ها درآمد بیشتری از این محل کسب می‌کنند.
اما در ایران تا به حال این گونه بوده که تیم‌های شهرستانی صرفاً زمان چهار بازی رفت و برگشت با پرسپولیس و استقلال اسپانسر می‌گرفتند. جدای ضعف‌های آشکار باشگاه‌ها در بازاریابی، یک دلیل اصلی‌اش همواره پخش نشدن سایر بازی‌ها از شبکههای سراسریی بوده که ارزش اسپانسرینگ را پایین می‌آورد. پخش مستقیم آن قدر اهمیت دارد که برخی از باشگاه‌ها مثل استیل آذین در سال‌های اخیر متاسفانه این بدعت بد را گذاشتند که برای پخش بازی‌هایشان به شبکههای استانی پول هم می‌دهند. اخیراً هم باشگاه راه آهن با شبکه جام جم چنین کاری کرده و بابت پخش هر بازی‌اش از شبکه برون‌مرزی صداوسیما 10 میلیون تومان به آن می‌دهد تا بتواند اسپانسر بگیرد و شاید یک 10-20 میلیونی سود کند.
حالا اما در شرایطی که باشگاه‌ها با توجه به قطع شدن کمک‌های مالی دولتی بر اساس مصوبه مجلس، در وضعیت بغرنجی قرار گرفته‌اند و مدام از بی‌پولی می‌نالند و از بحران حرف می‌زنند، پخش مستقیم سراسری از شبکه «شما» یک فرصت بسیار خوب می‌تواند. با توجه به استفاده روزافزون و فراگیر شدن گیرنده‌های DVB، بازارهای جدیدی برای باشگاه‌های شهرستانی باز شده و بازی‌های آنها علاوه بر شهرستان‌ها، حالا در کل کشور به طور مستقیم دیده می‌شود. این پخش مستقیم سراسری بی‌تردید جذابیت بسیار بیشتری را برای اسپانسر ایجاد می‌کند و ارزش اسپانسرشیپ باشگاه را افزایش می‌دهد. اما تا کنون که 12 هفته از لیگ گذشته، مدیران باشگاه‌ها به این موضوع کاملاً بی‌توجه بوده‌اند و هیچ گونه بهره‌برداری‌ای از آن نکرده‌اند. مدیریت استراتژیک جز سازگاری سازمان با تلاطم‌ها و تحولات محیط نیست و اگر باشگاه‌ها بخواهند روی پای خودشان بایستند و مدام چشم‌شان به دست دولت نباشد، باید بتوانند از این فرصت‌ها به صورت بهینه استفاده کنند.